‘Mijn leven verwerkt in foto’s’

GRAVE - Een heftige gebeurtenis in het leven van Jan Bosch kantelde zijn gezichtsveld. Hij keek de dood van heel dichtbij in de ogen. Verwoestende ogen. Moorddadige ogen. Op het nippertje werd Jan gered. De ogen met de drang te doden zijn hem zijn leven lang bijgebleven. Noodzaakten hem van werk te veranderen. Gelukkig had hij in de fotografie een kunstzinnige uitlaatklep gevonden. “Verwerking” noemt hij de foto’s die hij vanaf 18 november in de Graafse bibliotheek tentoonstelt. Een indrukwekkende serie foto’s die je bijblijven. De geschiedenis van het leven van Jan Bosch.

Jan is geboren in Arnhem. Hij deed er na de basisschool de lts, afdeling elektrotechniek. Op zijn zestiende ging hij naar de marine in Den Helder: “Join the Navy and see the World”. “Mijn ouders moesten ook tekenen dat ik me voor zes jaar verbond aan de Nederlandse Marine. Ik zag ook daadwerkelijk een groot deel van de wereld. Het was 1968. Ik had mijn Kodak cameraatje toen ook altijd bij me. Je leerde er ook veel. Onderzeebootverkenning met sonar. Onderhoud van die sonar. Het werken in ploegendiensten, wat me later nog goed van pas kwam. Ondertussen had ik in tijden dat ik vrij was, Jeltje leren kennen. Omdat we snel een huis aangeboden kregen, zijn we vlug getrouwd. Twee jaar later zaten mijn zes jaar dienst erop en begon een nieuw leven”.

Gevangenissen, Huizen van Bewaring
“Thuis adviseerden mijn ouders me om ambtenaar te worden. “Dan zat ik voor mijn levenlang goed”. Ik werd, na een opleiding in Veenhuizen, gestichtswachter. Ik werkte in diverse Huizen van Bewaring in Amsterdam. Ook op de vrouwenafdeling van de nieuwe Bijlmerbajes. Dat waren pittige tantes, kan ik je verzekeren. Ik heb er negen maanden gewerkt. Vandaar ben ik naar de Raam in Grave gegaan. Een half-open gevangenis, waar in die tijd nogal wat mensen die met teveel drank op gesnapt waren, kortstondig verbleven. Ik ben daar gebleven tot het gesloten werd. Na een werktijd in de open gevangenis de Marsstal is ook die inrichting naar Zeeland verhuisd als onderdeel van de Corridor. En daar gebeurde het incident dat de rest van mijn leven zou bepalen. Een gedetineerde viel me aan, drukte me tegen een muur en kneep mijn keel dicht. Toen voelde ik de dood heel dichtbij. Op het nippertje ben ik eraan ontsnapt. Lichamelijk. Geestelijk is het altijd bij me gebleven. Ik kwam in het hulpcircuit terecht. Eerst bij een traumapsycholoog, die vond dat ik er toch even uit moest. Maar ja, mijn plichtsbesef was groot en ik werkte verder. Daarna ben ik bij de psychologenpraktijk in Grave terechtgekomen. Die heeft me enorm geholpen. Ik nam toen in 2001, na 29 jaar met gedetineerden gewerkt te hebben, de beslissing om daarmee te stoppen. Op de administratie van de P.I. in Grave kon ik weer aan de slag. Dat betekende later wel, dat door die gebeurtenis in de Corridor ik vijf jaar langer moest werken, dan als ik als bewaker was verder gegaan”. Het zit Jan Bosch nog steeds dwars dat hij door die aanranding op zijn leven hij “gestraft”is met nog vijf jaar extra werken.

Verwerking
Jan is op twee manieren zijn traumatische ervaring te lijf gegaan. Allereerst is hij gaan fietsen. Niet even een straatje om, maar hij begon in 2014 met een tocht naar Frankrijk: “Ik kreeg veel tijd om na te denken. Heb 3600 kilometer gefietst. Op 38 campings geslapen. Veertien kilo afgevallen. Ik vond het fijn om alleen te fietsen. Alleen met mezelf. Met mijn gedachten. Ik noemde het achteraf “de beleving”. Vorig jaar ben ik naar Berlijn gefietst. Alleen. Veel gepraat met mensen die ik tegenkwam. Mijn verhaal verteld”.

De tweede manier om zijn leven te verwerken heeft Jan gevonden in de fotografie. Zijn Kodakje heeft al lang plaatsgemaakt voor een professionele uitrusting. Zijn leven lang heeft hij alles op beeld vastgelegd. Hij is lid geworden van fotoclub Kiekus in Wanroy. Zijn foto’s zijn of worden afgedrukt in het personeelsblad “Balans” van Justitie en ook fotoblad “Beeld” heeft Jans foto’s gevonden.

In de Graafse bieb komen zes foto’s te hangen. Wie het levensverhaal van Jan Bosch kent, zal in deze “Verwerking” de fotografische kunstuiting van zijn leven herkennen. Van rauw in de foto “Benauwend” tot liefdevol op “Geborgenheid”, een foto samen met zijn Jeltje: “Ze heeft me al die tijd volop gesteund en geborgenheid gegeven. Daar zal ik haar altijd dankbaar voor blijven. Vandaag de dag gaat het goed met mij”.