OPINIE: Alleen nog woningen bouwen zonder aardgasaansluiting

Nieuws 135 keer gelezen

‘Er mogen alleen nog woningen worden gebouwd zonder aansluiting op het gasnet?’ Dit was de eerste duurzaamheidsvraag in de stellingen binnen het nog te voeren debat dat plaatsvindt op 1 maart in het gemeentehuis van Grave. Alle lokale partijen hebben zich uitgesproken over deze stelling. De meeste antwoorden bevestigen de ambitie om snel fossiele brandstoffen aan banden te leggen en te weren in nieuw te bouwen woningen.

LPG vindt bijvoorbeeld dat het de aansluiting op het aardgasnet in stand gehouden moet worden zolang de kosten nog te hoog zijn voor de toekomstige woningeigenaren. Keerpunt 2010 vindt dat we over een ‘warmterecht’ moeten spreken en in principe niet over een recht op een aardgasaansluiting. Het CDA en D66 gaan wat hoger over en zijn van mening dat we moeten nastreven om alleen nog maar slimme fossielvrije oplossingen toe te laten in nieuwbouwprojecten. En de VVD wil de keuze bij de woningeigenaren laten en dat we op betaalbare oplossingen moeten wachten. VPGrave is het eens met de stelling maar onthoudt zich van verdere argumenten.

Duurzaam Grave
Met Duurzaam Grave willen we vooral de juiste feiten, ervaringen en argumenten voor het voetlicht brengen bij onze volksvertegenwoordigers. Daarbij willen we vooral de juiste argumenten voorsorteren om het goede debat te voeren over dit onderwerp, zodat het niet alleen leidt tot een democratische besluitvorming, maar ook vanuit het juiste perspectief. Mijn missie is om Grave binnen een aantal jaren een koplopende gemeente te laten worden in duurzaamheid. Dit doen we met een groepje van enthousiaste burgers, die niet alleen de beleidsmakers voeden met slimme ideeën, maar ook aan de slag gaan met concrete projecten.

Twee startpunten
Om maar eens verder in te gaan op deze belangrijke stelling. Er zijn twee verschillende mogelijke startpunten voor een nieuwbouwproject:
1. De gemeente neemt het initiatief om de grond te ontwikkelen;
2. Een marktpartij benadert de gemeente met een initiatief om de grond te ontwikkelen.
In de meeste gevallen is de gemeente de initiatiefnemer. Als een marktpartij de initiatiefnemer is, dan is er meestal al een haalbaarheidsstudie gedaan en is het ontwerp op grote lijnen af. Als een gemeente de initiatiefnemer is, dan moet er eerst een ontwerp gemaakt worden. Bij het definitief maken van het ontwerp wordt vaak ook de keuze voor de verwarmingsmethode van de woningen gemaakt.
Het definitieve ontwerp doorloopt vervolgens de verschillende vergunningsprocedures. Nadat deze procedures zijn afgerond, kan een gemeente de bouw gaan aanbesteden. Dit is niet verplicht aangezien feitelijk de gemeente niets koopt, maar grond uitgeeft. Indien gemeente extra eisen wil stellen die niet in een bestaande wet of algemene maatregel van bestuur zijn verankerd, dan kan dit worden (uit)gevraagd bij de aanbesteding. Hierbij worden door sommige gemeenten ook eisen gesteld aan de verwarmingsmethode voor de woning. Als een marktpartij het initiatief heeft genomen wordt er niet aanbesteed.
Op het moment dat alles gereed is voor de bouw wordt ook de netbeheerder betrokken. In de gemeente Grave is dat Enexis. Deze partij is verantwoordelijk voor het aanleggen van het eventuele gasnet en het elektriciteitsnet in de nieuwe woonwijk.

De meeste gemeenten realiseren aardgasloze nieuwbouw door middel van het opnemen van criteria in tenders voor nieuwbouw, door het aanwijzen van warmtegebieden en door het gesprek aan te gaan met ontwikkelaars. De gemeenten zijn over het algemeen goed op de hoogte van de huidige mogelijkheden om aardgasloze nieuwbouw te realiseren en hebben ze die ervaring niet dan kunnen ze gebruikmaken van regionale kennisplatforms zoals Brabant Woont Slim, een netwerk van gemeenten, energie coöperaties en bedrijven in de regio Noordoost Brabant. Je ziet steeds meer gemeenten die het initiatief nemen om samen met kennisnetwerken en lokale experts en deskundigen een energiebestemmingsplan opstellen.

Mogelijkheden
Samengevat zijn de mogelijkheden voor een gemeente:
• Het opnemen van criteria in tenders voor nieuwbouw zoals expliciet aardgasloos bevragen en/of een lage EPC;
• Het aanwijzen van een warmtegebied;
• Gesprek aangaan en afspraken maken met projectontwikkelaars;
• Het sluiten van een anterieure overeenkomst met daarin afspraken over het aansluiten op aardgas.
Uit een onderzoek uitgevoerd door Natuur & Milieu blijkt dat de meeste gemeenten aan geven dat de technische haalbaarheid van aardgasloze nieuwbouw als ‘zeer haalbaar’ in te schatten. Een aantal gemeenten nuanceert dit enigszins (bv. wel zeer haalbaar in centrum, iets minder haalbaar in buitenwijken). Desalniettemin geven gemeenten aan dat er ook nog wel vrij veel belemmeringen zijn voor aardgasloze nieuwbouw.
De grootste obstakels waar gemeenten nog tegenaan lopen zijn in de eerste plaats de gasaansluitplicht (wet- en regelgeving) en daarna de kosten. All-electric bouwen is namelijk gemiddeld per woning 4300 euro duurder dan een woning aangesloten op aardgas. In mindere mate wordt er ook maatschappelijke weerstand ervaren, met name aan de kant van de ontwikkelaars.

Artikel 122 van de Woningwet en het bouwbesluit maken het voor gemeenten onmogelijk om bij tenders in het geval van eigen gronduitgifte vergaande verduurzaming te eisen. De Omgevingswet, die in 2019 in werking treedt, biedt de gemeenten meer ruimte om extra eisen te stellen. Het is echter noodzakelijk dat gemeenten nu al de regierol kunnen pakken en werk kunnen maken van duurzame nieuwbouw die in lijn is met de hedendaagse inzichten.

In de aankomende 32 jaar moeten we 9 miljoen gebouwen van aardgas af halen. Daarvoor zijn er gelukkig veel mooie alternatieven. De mogelijkheden rond duurzaam gas worden groter en all-electric, warmtenetten en isolatie verbeteren zich met de dag. We hebben dus een prachtig palet in handen om op te innoveren, te verbeteren en prijzen te laten zakken.

Uitdagend
Uitdagend? Jazeker! Maar als ik naar de bouwers kijk die hiermee werken ook een ongelooflijk feest. Het is leuk om duurzame ondernemers te zien die oprecht trots zijn op hun vak en daarvoor ook worden beloond. En die groep wordt steeds groter. En daarbij is de tijd rijp want mensen vragen om deze aardgasloze huizen.
Er moeten dus 9 miljoen gebouwen in 32 jaar van het aardgas af. Dat is 280.000 gebouwen per jaar, maar omdat we in 2021 pas daadwerkelijk in de gebouwde omgeving zullen beginnen omdat deze het lastigst is, zijn het er feitelijk 310.000 per jaar, 6000 per week. Dus laten we asjeblieft onszelf niet opzadelen met weer een hoeveelheid nieuwbouw woningen en wooncomplexen waardoor bewoners en eigenaren over een aantal jaren weer opgezadeld gaan worden met het ombouwen van hun energiesystemen om dan van het aardgas af te komen.

Ook voor de kopers en huurders van die energieneutrale woningen brengt het veranderingen met zich mee. Het kan niet anders dan dat de overgang naar energieneutrale en aardgasvrije nieuwbouw met aanloopproblemen gepaard zal gaan. Niet onbelangrijk is dat de kosten van energieneutrale huizen hoger zijn dan van de huidige nieuwbouwwoningen met een hr-ketel. Gemiddeld ongeveer 15.000 euro per woning, afhankelijk van type en situatie. Deze meerkosten kunnen in zeven tot tien jaar terugverdiend worden door de bewoners. Dat wil overigens niet zeggen dat elke bewoner in staat of bereid is om die meerprijs bij de aankoop of in de huur te betalen.

Projectontwikkelaars, beleggers, woningcorporaties moeten alles op alles zetten om de transitie naar energieneutrale, aardgasvrije nieuwbouw zo voorspoedig mogelijk te laten verlopen. In alle nieuwbouwwijken en -projecten moeten gemeenten, opdrachtgevers en andere betrokkenen om tafel om te bezien of en op welke wijze gebouwd kan worden zonder aardgasaansluiting. (Bronnen: Neprom, Natuur & Milieu en Kwartiermakers in de Bouw)

Peter Linders
Peter Linders is initiatiefnemer van Duurzaam Grave en partner van Kwartiermakers in de Bouw.

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant